ใบส่งตัวเดิมเป็นเครื่องมือในการส่งต่อข้อมูลระหว่างแพทย์ ต่อมากระดาษใบนี้มีหน้าที่เพิ่มคือเป็นเสมือน invoice สำหรับเรียกเก็บเงินจากปลายทาง คนไข้หรือญาติต้องมาเอาใบส่งตัวอีก ทั้งๆที่โรงพยาบาลที่รับส่งต่อมีข้อมูลเต็มๆแล้ว ไม่ใช่ผู้ป่วยใหม่ ไม่มีข้อมูลทางการแพทย์อะไรใหม่ที่ต้องเขียนใบส่งตัวอึกแล้ว เสียเวลาค่าเดินทางทั้งผู้ป่วยและญาติ เพิ่มงานเพิ่มความแออัดแก่โรงพยาบาลต้นทางอีกด้วย
คนไข้มะเร็ง ในโครงการ cancer anywhere โรงพยาบาลสังกัดมหาวิทยาลัยแจ้งเงื่อนไขต้องไปเอาใบส่งตัวที่หน่วยบริการปฐมภูมิทุกครั้ง แต่ สปสช.ประกาศว่า “ไม่ต้องใช้ใบส่งตัว” งานนี้ชัดเจน คนไข้กลัวไม่มีคิว ไม่ได้รับการรักษาทุกคนก็ต้องยอมไปขอใบส่งตัวมาอีก สามสิบบาทรักษาทุกที่ ยังเป็นเพียงวาทกรรม
แล้วทางออกคืออะไร
เบืัองต้น ผมเสนอหลัก 3 ข้อ
1. ทำให้“ใบส่งตัวคือใบส่งต่อข้อมูลเพื่อการรักษาผู้ป่วย” “ให้ผู้มีอำนาจวางระบบให้ยุติหน้าที่ใบส่งตัวในฐานะinvoice หรือหลักการเรียกเก็บเงินเสียในทุกกรณี” การบังคับให้ต้องมีใบส่งตัวเพื่อจะได้รับการรักษาฟรีตามสิทธินั้นสร้างความทุกข์และผลักภาระให้ผู้ป่วยและญาติเกินจำเป็น เป็นการปิดกั้นการเข้าถึงบริการอันเป็นสิทธิ์ตามกฏหมาย ดังนั้นถ้าผู้ป่วยมีประวัติที่เพียงพอแล้ว มีคิวนัดแล้ว ก็ไม่ควรต้องมาเอาใบส่งตัวอีก
2. หาเครื่องมืออื่น ในการเรียกเก็บค่ารักษาพยาบาลระหว่างโรงพยาบาลที่ไม่ใช่ใบส่งตัว เป็นกฎกติกาข้อตกลงร่วมที่มี สปสช.เป็นคนจ่ายหรือเป็น clearing house เป็นระบบธุรกรรมหลังบ้าน เคลียร์กันเอง คุยกันเอง ระหว่างโรงพยาบาล อย่าให้ผู้ป่วยและญาติต้องลำบาก ทุกข์จากความเจ็บป่วยก็มากพอแล้ว แต่แน่นอน อัตราการตามจ่ายจะเป็นอัตราที่สมเหตุสมผลไม่เน้นทำกำไร
3. ในระยะยาว รัฐบาลควรทำระบบโปรแกรมเวชระเบียนกลางแห่งรัฐขึ้นมา ทดแทนการที่ต่างโรงพยาบาลต่างมีโปรแกรมที่ซื้อมาเองจากเอกชน เมื่อนั้น การเข้าถึงข้อมูลระหว่างโรงพยาบาลจะง่ายขึ้น ภายใต้กติกาการรักษาสิทธิผู้ป่วยในการเก็บความลับผู้ป่วย แล้วจะเป็นการส่งตัวแบบดิจิตอลโดยสมบูรณ์
ความโกลาหลของการใช้/ไม่ใช้ใบส่งตัว cancer anywhere เป็นเพียงยอดภูเขาน้ำแข็งของความทุกข์ผู้ป่วยจากใบส่งตัวทุกประเภท น่าจะถึงเวลาของการปฏิรูปใหญ่
สงครามใบส่งตัวคือสัญญะแห่งความขัดแย้งของระบบการรักษาพยาบาลหลายสังกัด งบประมาณที่น้อยลงคือหนึ่งในต้นเหตุ แต่เราก็ไม่ควรผลักภาระมาให้ผู้ป่วย เพราะสุขภาพและการรักษาพยาบาลยามเจ็บป่วยคือสิทธิคือสวัสดิการสังคมที่คนทั้งโลกอิจฉาคนไทย เราจึงควรช่วยกันผ่าฟันไปให้สำเร็จ
นพ.สุภัทร ฮาสุวรรณกิจ
ประธานชมรมแพทย์ชนบท
17 ธันวาคม 2567
